در تقویم ما، ۳۰ فروردین تنها یک تاریخ نیست؛
روزی‌ست برای ادای احترام به آنان که در سکوت آزمایشگاه،
حقیقت را از دل ناشناخته‌ها بیرون می‌کشند.
بزرگداشتی‌ست برای نام بلند سیداسماعیل جرجانی،
طبیب دانای ایرانی، که چراغ دانش را در تاریکی قرون افروخت.
به پاس کوشش‌های بی‌وقفه شما، همکاران گران‌قدر علوم آزمایشگاهی،
که با هر قطره نمونه، به حقیقت نزدیک‌تر می‌شوید،
این روز را تبریک می‌گوییم و از ایستادگی‌تان در مسیر
علم و انسانیت قدردانی می‌کنیم.
با امید به فردایی که در آن، علم و اخلاق، هم‌قدم پیش می‌روند
شرکت آریا مبنا تشخیص
به مناسبت روز ملی علوم آزمایشگاهی، افتخار داریم یادی کنیم از یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ پزشکی ایران و جهان اسلام، سید اسماعیل جرجانی (با لقب زین‌الاطباء)، پزشک، دانشمند و نویسنده‌ای که با آثار ماندگار خود سهم بزرگی در توسعه دانش پزشکی و علوم آزمایشگاهی ایفا کرد.
جرجانی در سده پنجم هجری (قرن یازدهم میلادی) در منطقه گرگان (جرجان) چشم به جهان گشود و پس از سال‌ها تحصیل، تحقیق و طبابت، به عنوان پزشک دربار خوارزمشاهیان منصوب شد. او به زبان عربی و فارسی تسلط کامل داشت، اما بر خلاف بسیاری از دانشمندان آن دوره که آثار خود را به عربی می‌نوشتند، جرجانی تصمیم گرفت دانش پزشکی را به زبان فارسی بنویسد تا برای عموم مردم و پزشکان ایرانی‌زبان قابل استفاده باشد. این تصمیم گامی بزرگ در بومی‌سازی علوم و انتقال دانش به نسل‌های آینده بود.
مهم‌ترین اثر او ذخیره خوارزمشاهی است؛ دانشنامه‌ای جامع در طب که دربردارنده اطلاعات ارزشمندی در زمینه آناتومی، فیزیولوژی، بیماری‌ها، درمان‌ها، و حتی اصول اولیه آزمایش و تشخیص بیماری‌هاست. جرجانی در این کتاب نه تنها به درمان بیماری‌ها پرداخته، بلکه بر اهمیت پیشگیری، تغذیه، بهداشت فردی و بررسی نشانه‌های بیماری از طریق مشاهده دقیق علائم تأکید کرده است؛ مفاهیمی که امروزه در علوم آزمایشگاهی و پزشکی مدرن اهمیت فراوانی دارند.
نکته قابل توجه در اندیشه جرجانی، نگاه علمی و تجربه‌محور او به دانش پزشکی بود. او بیماری را یک پدیده قابل مشاهده، تحلیل‌پذیر و قابل درمان می‌دانست؛ نه صرفاً موضوعی فلسفی یا ماورایی. همین دیدگاه، زمینه‌ساز شکل‌گیری رویکردی شد که امروز در علوم آزمایشگاهی با آن مواجه هستیم: تحلیل داده‌ها، آزمایش‌های دقیق و تصمیم‌گیری علمی بر پایه شواهد.
در روز ملی علوم آزمایشگاهی، پاس می‌داریم یاد و نام این پزشک فرهیخته را که قرن‌ها پیش، پایه‌های شناخت علمی بدن انسان و درمان بیماری‌ها را با دقت، دانش و عشق به انسان‌دوستی بنا نهاد. خدمات سیداسماعیل جرجانی نه تنها متعلق به گذشته، بلکه الهام‌بخش نسل‌های امروز و آینده در مسیر پیشرفت علم و سلامت جامعه است.
